25 June 2015

Уянга сумын эмгэнэл

Бат-Өлзий - Уянга чиглэлд давхиж байтал хөрсийг нь хуулаад эргүүлж хайргаар хучсан уурхайн ул мөртэй таарав. Нөхөн сэргээлт гэж үүнийг хэлдэг бол амар л юм байна - бульдозер байхад л хангалттай. Хөрсөөр хучаад мод зүлэг ургуулдаг гэж дуулсан - энд ямартаа ч тийм зүйл алга.
Жаахан яваад уулын толгой дээр гартал үнэндээ л нүд хальтирам дүр төрх угтлаа.
Мөнгө цагаан, нүд улаан гэж. Ашигт малтмал олборлолгүй яахав, гэхдээ энэ арай бишээ. Зохион байгуулалт, хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, экологид бага хохирол учруулах тухай яриад ч нэмэргүй. Нинжа нарын тоног төхөөрөмж сайжраад экскаватор, хүнд даацын машинуудтай болж. Хэн дуртай нь хаа дуртай газраа олборлолт хийж буй мэт санагдсан. Шороо тоос, шавар шавхай, улаанаар эргэх булингартсан ус - хэрэг алгаа.
Дэргэд нь лицензтэй аж ахуй алт олборлож байна. Хууль ёсных нь арай дээр - ядаж хашаа татсан, хаяг, харуул манаатай. Гол нь техник нь нэг цэгт төвлөрсөн. Нинжа нар болохоор хаа хамаагүй бүтэн хөндийгөөр нэг тархсан. Гэрүүдийн дэргэдүүр өнгөрсөн - худалдаа наймаа цэцгэлж байнаа. Дан жийп сойлттой. Хуучин карьерлуу л хувиараа алт олборлогчид орсон юм шиг байгаа юм. Карьер ийм байдалтай үргэлжилсээр сумынхаа төвтэй нийлнэ. Мөнгөн ус хөрсийг нь хордуулаад удаж байгаа - есөн шидийн гаж малын төл төрөх нь олширсон гэнэ.
Би машин барьж явсан болохоор дэргэдүүр нь өнгөрөхдөө зураг дарж чадаагүй. Энэ харагдаж байгаа нэгээхэн хэсэг нь гэж ойлго. Алт, архи хоёр хар мөртэй байдаг юм. Уянга суманд алт олдсоноос хойш гэмт хэрэг тасрахаа байсан гэдэг. Юун тэр алдартай Уянга хийцийн монгол гэр урлаж барих - унтарсан биз. Уянга хийцийн гэр гэж лав сүүлийн хэдэн жил харах байтуугай дуулаагүй.
Өвөрхангайн иргэд өдгөө шоронд байгаа Мөнхбаярт (ордны хашаанд буутай даналзсан нөхөр) ам сайтай байдаг юм билээ. "Монгол газар"-ын уурхайг хаалгаж гол мөрнөө аварч чадсан гэх. Уг нь зөв л үйл хийж явсан нэгэн бололтой. Тэглээ гээд аврал байхгүй - ганц хазгай гишгээд л "аавын хаалга" татсан. Галт зэвсэг бариад засагтай яриа хийнэ гэж юу байхав. Ардчилсан гэх зарим улс оронд Мөнхбаяр шиг үйлдэл хийхэд газар дээр нь нам буудаж орхино шүү дэ.

No comments:

Post a Comment