Жижиг мөргөлдөөнд ганц удаа ялагдахад хүргэсэн учир шалтгаан олон байж болно: удирдлагын буруу шийдвэр, тагнуулын мэдээллийн алдаа, гэнэтийн үйл явдал г.м. Харин ялагдал нь дэс дараалалтай, тогтмол шинжтэй болоод ирвэл гол шалтгаан нь бие бүрэлдэхүүнд байгаагийн шинж. Хэдийгээр Наполеон хонин сүрэг толгойлсон арслан арслангийн сүрэг толгойлсон хонийг ялдаг тухай өгүүлсэн байдаг ч амьдрал дээр өнөөдөр энэ нь биелэхэд бэрх.
Одоо цагт дайн явуулах арга барил хялбар болсон мэт ойлгох нь буруу. Дайсанруугаа буудаж л байвал болох нь тэр гэвэл эндүүрэл. Тодорхой жишээ: Иракийн армийг америкууд бэлтгээд удаж байна. Америкчууд дайны талаар ихийг мэддэг туршлагатай улс. Бэлтгээд зогсохгүй зэвсэг, техник тоног төхөөрөмжөөр хангаж байгаа. Амбасын үеийн акталсан бараагаа шахахгүй байгааг ойлгох хэрэгтэй. Тэгсэн хэрнээ иракийн арми исламын улсад хиар цохиулсаар л байна. Яагаад? Иракт өнөөдөр ажилгүйдлийн түвшин албан ёсоор 16%. Жинхэнээсээ бол үүнээс ч өндөр байгаа нь ойлгомжтой. Зэвсэгт хүчнийх нь бие бүрэлдэхүүн 150 мянга гэсэн тоо байна. Цагдаа сэргийлэх, хамгаалалтын алба, бусад хүчнийхнийг арми дээр нь нэмэхлээр (зарим эх сурвалжид итгэвэл) бараг саяруу дөхөхөөр. Эндээс бэлтгэл сургуульд хамрагдаж, техник тоног төхөөрөмж, буу зэвсэг нь жигдэрсэн, тулалдахад бэлэн гэж тооцдог нь 135 мянга. Тооцдог нь ийм байдаг юм байна. Тулалдахад бэлэн нь тэгээд яг хэд юм бэ? гэвэл хэнч хариулж чадахгүй.
Иракт өнөөдөр цэргийн алба хаах нь тогтмол цалинтай залгаж, халамжид хамрагдах нөхцөл болчихсон. Ажил олдохгүй цагт амьдрал дээр хоолоо олж чадахаа байсан бүхэн арми руу зүтгэдэг. Ийм хүмүүс алба хаахад бэлэн, гэхдээ тулалдахад, тэр тусмаа амиа алдахад бэлэн бус байдаг нь жам. Иракийн шинэ арми парад, жагсаал цуглаан дээр янзын сайхан алхаад байсан - байлдаан эхлээд, эвгүйцээд ирсэн чинь 90 мянган хүн тэр дороо оргоод тараад үгүй болсон. Үндсэндээ бүх арми нь сарниад алга болсон гэсэн үг. Бас алагдсан, шархадсан, олзлогдсон тоймгүй олон хүн хажуугаар нь байгаа шүү дэ. Шилдэг армийн мэргэжилтнүүдээр бэлтгэгдсэн, хамгийн сүүлийн үеийн буу зэвсэг, техник унаа хөлөглөсөн арми калаш барьсан алдах юмгүй хэдэн улангассан фанатикуудад бут цохиулсан түүх энэ. Нөгөө америкийн шинэ зэвсэг техник одоо исламын улсын гарт орчихоод байж байгаа.
Дайтахыг хүсээгүй хүнийг хүчээр дайтуулна гэж байдаггүй юм. Тулалдаанд хүчээр оруулж бол болно, гэхдээ эцсийн дүнд тэрбээр эсвэл үхнэ, эсвэл олзлогдно, эсвэл боломж гардаг л юм бол оргож зайлна.
Украинд нөхцөл байдал яг адилхан. Хүчээр цэрэг татлага явуулж армид ямарч хамааралгүй эрчүүдийг эрчимжүүлсэн сургалтанд хамруулсан болоод Донецк, Луганскруу томилж орхидог. Эцсийн дүнд бүслэлтэнд орж барьж алингаа алдаад бөөн хохирол амсаад дуусдаг. Эмнэлэгт мэргэшсэн боловсон хүчин дутлаа гэхлээр гудамжинд яваа хүнийг курст суулгангуутаа эмнэлэгт ажиллуулаад эхэлвэл юу болох вэ? Эсвэл хэн дуртай нь сургуульд хичээл ном заагаад эхэлвэл сайн үр дүнд хүрэх үү? Үүнтэй л адил. Армид хүчээр татаж болно, армид цалин мөнгө, шан харамж амлаад элсүүлж болно, гэхдээ ийм арми хэзээ ч өндөр чадамжтай байхгүй. Муу бэлтгэлгэй, хоцрогдсон зэвсэгтэй, хөл нүцгэн шахуу ч юуны төлөө байлдаж байгаагаа хүн болгон нь ухамсарлаж буй бүлэглэл тогтмол армитай эн чацуу үзэлцээд гардгийг сүүлийн үеийн үйл явдлууд харуулаад байгаа. Армид хамгаалах зүйл байхгүй бол тэр юуны төлөө байлдах юм? Сирийн цэргийнхэн исламын улстай бяц авалцаад зугтаж алга болохгүй байгаа биз? Ялагдвал гэр оронд нь юу тохиохыг сайн ойлгож байгаа болохоор тэр. Иракчууд болохоор өөрсдийг нь АНУ хамгаалах ёстой гэж үзээд байгаагаараа ялгаатай. Террористууд сайн дайтаад байгаа ч юм биш үнэндээ. Сайхан эх оронч үг, уриа лоозон парад дээр л хэрэгтэй. Байлдаанд тийм үгэнд хууртаад орох нь юу л бол. Өөрийнх нь зөв гэж итгэсэн, ард нь ар гэр нь байхад хүн ухрахгүй. Амиа алдна, гэхдээ зугтахгүй. Харин яах гэж дайтаад байгаа нь бүрхэг бол хэнч амиа золигт гаргахыг хүсэхгүй шүү дэ.
Одоо цагт дайн явуулах арга барил хялбар болсон мэт ойлгох нь буруу. Дайсанруугаа буудаж л байвал болох нь тэр гэвэл эндүүрэл. Тодорхой жишээ: Иракийн армийг америкууд бэлтгээд удаж байна. Америкчууд дайны талаар ихийг мэддэг туршлагатай улс. Бэлтгээд зогсохгүй зэвсэг, техник тоног төхөөрөмжөөр хангаж байгаа. Амбасын үеийн акталсан бараагаа шахахгүй байгааг ойлгох хэрэгтэй. Тэгсэн хэрнээ иракийн арми исламын улсад хиар цохиулсаар л байна. Яагаад? Иракт өнөөдөр ажилгүйдлийн түвшин албан ёсоор 16%. Жинхэнээсээ бол үүнээс ч өндөр байгаа нь ойлгомжтой. Зэвсэгт хүчнийх нь бие бүрэлдэхүүн 150 мянга гэсэн тоо байна. Цагдаа сэргийлэх, хамгаалалтын алба, бусад хүчнийхнийг арми дээр нь нэмэхлээр (зарим эх сурвалжид итгэвэл) бараг саяруу дөхөхөөр. Эндээс бэлтгэл сургуульд хамрагдаж, техник тоног төхөөрөмж, буу зэвсэг нь жигдэрсэн, тулалдахад бэлэн гэж тооцдог нь 135 мянга. Тооцдог нь ийм байдаг юм байна. Тулалдахад бэлэн нь тэгээд яг хэд юм бэ? гэвэл хэнч хариулж чадахгүй.
Иракт өнөөдөр цэргийн алба хаах нь тогтмол цалинтай залгаж, халамжид хамрагдах нөхцөл болчихсон. Ажил олдохгүй цагт амьдрал дээр хоолоо олж чадахаа байсан бүхэн арми руу зүтгэдэг. Ийм хүмүүс алба хаахад бэлэн, гэхдээ тулалдахад, тэр тусмаа амиа алдахад бэлэн бус байдаг нь жам. Иракийн шинэ арми парад, жагсаал цуглаан дээр янзын сайхан алхаад байсан - байлдаан эхлээд, эвгүйцээд ирсэн чинь 90 мянган хүн тэр дороо оргоод тараад үгүй болсон. Үндсэндээ бүх арми нь сарниад алга болсон гэсэн үг. Бас алагдсан, шархадсан, олзлогдсон тоймгүй олон хүн хажуугаар нь байгаа шүү дэ. Шилдэг армийн мэргэжилтнүүдээр бэлтгэгдсэн, хамгийн сүүлийн үеийн буу зэвсэг, техник унаа хөлөглөсөн арми калаш барьсан алдах юмгүй хэдэн улангассан фанатикуудад бут цохиулсан түүх энэ. Нөгөө америкийн шинэ зэвсэг техник одоо исламын улсын гарт орчихоод байж байгаа.
No comments:
Post a Comment